رویا(خواب و منامات)

قوه خیال شانی از شئون نفس است و در خواب و بیداری بیدار و آگاه است چنانکه پیوسته در کار و کوشش است،پس نفس ناطقه ذاتا آگاه و بیدار است و موجودی است که هیچگاه خواب در ذات وی ندارد و بر وی دست نمی یابد.خواب فقط در عالم طبیعت است.بدن میخوابد نه روح و چون روح در عالم خواب نیز بی کار نیست و خوابهای خوش میبیند و معارف شگفت تحصیل میکند و در بیداری هم از تنویم مغناطیسی (خواب مصنوعی )و از انصراف بدن انتقال به معانی و حقایق پیدا میکند،پس مکمل وی که معطی و مفیض اوست نیز بیدار است و خواب در این صورت از اوصاف تن استو نفس همواره بیدار و حیات و شعور محض استو وخواب دیدن رویای صور مثالیه است

آنچه انسان در خواب میبیند یا میشنود یا مشموم و مذوق و ملموس دارد همه ساخته قوه خیال است که تجر برزخی دارند و صورتهایی است که او انشاء کرده است  و با توجهنفس آنها را بود و نمود است و همین که نفس توجه خود را از آنها برداشت بود و نمودی ندارد،چه قوه خیال باذن نفس صورت ساز است.در "النوم اخ الموت"بدان که آنچه در خواب متمثل میشود همه علوم نفس است خواه سماءتظلک،و خواه ارض تحملک،و خواه انسان یخاطبک،و خواه مبهجات و خواه موذیات.