توبه

تـعـلق بـه امـور جـسـمـانى ؛ موجب دورى نفس از معقولات و اشتغالش به مجردات است ، چه شـدت تـعـلق و غـرق گـشـتـن در عـالم طـبـیـعـت ، نـفـس ‍ انـسـان را از نیل به کمال باز مى دارد.
از امام صادق علیه السلام نقل است :
پـدرم هـمـواره مـى فـرمـود: هـیـچ چـیز چون گناه ، قلب را تباه نکند. قلب همچنان بر گناه اصرار ورزد تا این که گناه بر آن غالب آید و آن را وارونه کند.
فیض کاشانى  در کتاب وافى در توضیح این حدیث مى گوید:
مـراد آن اسـت کـه گـنـاه ، هـمـواره بـر قـلب تـاثـیـر نـهـاده ، حـلاوت و صـفـاى آن را زایـل مـى کـنـد تـا ایـن کـه آن رویـش را کـه بـه سـوى حـق و آخـرت اسـت ، بـه سـوى بـاطـل و دنیا مایل گرداند. بنابراین ، حقیقت توبه ، عبارت است از بریدن نفس از تعلق بـه مـاده و نـفـى عـلاقـه و گـرایـش بـه عـالم اجـسـام ، بـه طـورى کـه ایـن عـمـل بـرایـش مـلکـه گـردد، و بـه سـراى تـطـهـیـر و هـمـراهـى بـا قـدسـیـان وصـول یـابـد. و بـدین سان ، ورطه حجاب و بعد، به سبب التفات به معقولات و تعلق به مجردات ، به کنار رود، چه دورى از یکى از این دو روى ، موجب نزدیکى به روى دیگر اسـت ، و از ایـن رو، حـضـرت صـلى الله عـلیـه و آله فـرمود: دنیا و آخرت چون دو کفه تـرازویـنـد کـه هـر کـدام سـنـگـیـنـى یـابـد، دیـگـرى سـبـک شـود.  و کـسـى از اهـل حـکـمـت گـفـتـه اسـت : آنـهـا چون دو هوویند که انس یافتن با هر کدام ، موجب بیزارى از دیگرى است ، و بالجمله ، امور دنیوى و تعلق بدان ، موجب حرمان و مانع از تعلق به امور اخـروى اسـت و بـه قـدرى که از هر یک دورى حاصل شود، دیگرى نزدیک گردد و حضرت صـلى الله عـلیـه و آله از ایـن جـمـله تـعـبـیـر فـرمـود کـه : دنـیـا راس هر گناهى است .
پـس تـوبـه مـعـتـبـر نـزد اهـل الله درسـت نـیـایـد جـز بـه اعـراض کـامـل از احـوال دنـیـوى ، بـه حـیـثـى کـه بـدانـها التفات نیابد و از نظر خویش دورشان گـردانـد؛ چـنـانـکـه در حـدیـث آمـده اسـت : دنـیـا بـر اهـل آخـرت ، و آخـرت بر اهل دنیا، و هر دو بر اهل الله حرام گشته است  و از این رو گـفـتـه انـد: تـوبه بر سه قسم باشد: یکى توبه بندگان که آن توبه از ترک طـاعـت و فـعـل قـبـیح است ؛ و دیگر توبه خاص اهل ورع که توبه از ترک مندوب است ؛ و سـه دیـگـر توبه اخص من الخاص که توبه است از التفات به غیر خدا. و این توبه ، مـخصوص اهل ولایت باشد که غالبا در مرتبه حضورند، و توبه پیامبر اکرم صلى الله عـلیـه و آله و اولیـاى خـدا از ایـن قبیل بوده است که او صلى الله علیه و آله خود فرمود: گـاه دلم را کـدورتـى عارض مى شود، و من به راستى که از خداى ، هر روز هفتاد بار آمرزش ‍ مى طلبم .

منبع:رساله توبه