قرآن برهان عرفان از هم جدایی ندارند

قرآن و عرفان و برهان از هم جدایى ندارند در دفتر دل هم این نکته ثبت است که:

چو بینى آیت قرآن فرقان        بدان آن عین عرفانست و برهان‏
  نباشد این سه را هرگز جدایى        که هر یک نیست جز نور خدایى‏
خدا داند که صرف ژاژ خایى است        که گوید این سه را از هم جدایى است‏
سه باشد ار ذکاء و شمس و بیضا        نباشد جز یکى از حیث معنى‏
 قلم در رد معرفت فکرى زدن، و خط بطلان به منشورات براهین عقلى کشیدن، و دین الهى و فلسفه الهى را جداى از هم داشتن و پنداشتن ستمى بس بزرگ است. و در عین حال تمیز بین دو نحو ارتزاق لاکلوا من فوقهم و من تحت ارجلهم را ندادن سخنى سخت سست است. هیچگاه بشر نمى‏تواند از منطق و برهان بى‏نیاز باشد چنانکه از وحى و رسالت؛ و بالاخره اگر عارف بخواهد فرضا یکى از مطالب فلسفى را رد کند باید با دلیل رد کند و دلیل خود فلسفه است.
اولیاى دین ما علیهم السلام در مقام احتجاج و استدلال بطریق فکر و نظر اقدام مى‏فرمودند چنانکه کتاب احتجاج شیخ اجل طبرسى و کتاب احتجاج بحار و دیگر جوامع روائى در این مطلب سند زنده‏اند. بلکه خود قرآن مجید در این موضوع حجتى گویا است کما لا یخفى على أهله. مبناى پیشرفت عقل و هشدارى بشر به احتجاج و استدلال است که به سه قسم برهان و خطابه و جدال احسن تقسیم مى‏شود چنانکه قرآن کریم بدان‏
ناطق است که:

ادْعُ إِلى‏ سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ(نحل126)

تفصیل آنرا در رساله قرآن و انسان عنوان کرده ‏ام.

نکته399 هزار و یک نکته