علم النفس
انسان از قدیم خود را بهترین موجود میداند ،اگر چه معتقداست که اینهم کواکب پراکنده در آسمان برای او خلقت نشده است و تمام سیارات مانند کره زمین اهلی دارد،مع ذلک به واسطه ارتقاء قوه عقلیه و تفکر خویش معتقد است که خود بزرگترین موجودات استوگویند سقراط گفت:"اعرف نفسک"یعنی خود را بشناس .دیگری گفته:"عجایب بسیار است و عجیب تر از همه انسان است"
علم النفس علمی است که از انسان بحث میکند،بلکه از قوه عقل و فکر او.
معلوم است که بعضی روح انسان را مستقل از بدن میدانند و و میگویند ممکن است بعد از مردن باقی باشد و بعضی دیگر میگویند روح قوه جسمانی است و به تحلیل بدن فانی میشود و از بین میرود،لیکن هر دو دسته منکر این نیستند که انسان قوایی دارد که در سایر موجودات نیست،مانند معرفت و فکر،پس ناچار بحث از این قوا مینمایند.و حدود فکر و اینکه تا چه اندازه میتوان به فکر اعتماد کرد و وظایف عقل که بدان ادراک میکنیم و حکم مینماییم و خیال میکنیم،تماما موضوع بحث فلاسفه است،خواه معتقد به استقلال و تجرد روح باشند و خواه نباشند.
و نیز بحث میکند که اقسام ادراک چند است،به حس یا غیر حس،و قوه حافظه چگونه است که چون محسوس از پیش نظر ما غایب شود باز خصوصیات آن در خاطر میماند و اینکه انسان در اراده خود مختار است یا مجبور و خیال و وهم یعنی تصورات باطل از کدام منشاء است و رغبت و عاطفه چیست و لذت و الم از کجاست قوه شامه و ذائقه چگونه درک میکنند و حقیقت عقل چیست و چه علاقه ای با جسم دارد و چطور حالات جسمانی در عقل تاثیر میکند و بالعکس،چنانکه به واسطه بعضی امراض بدنی،عقل مختل میشود و به واسطه تغیرات و عوارض روحی جسم مریض میگردد.
در این علم متقدمین بحث کرده اند و ارسطو در آن باب کتابی نوشته و فلاسفه جدید نیز به آن بسیار اهمیت داده اند،چنانکه دکارت_فیلسوف مشهور فرانسوی_تفکر و عقل را خاصیت منحصر به فرد موجودی دانسته و از او معرفت است که گفت:"من فکر میکنم پس هستم"
